انواع فعل صحیح ( مهموز )

فعل صحيح خود سه قسم است: مهموز، مضاعف، سالم1) مهموز
تعريف:
فعلي است كه يكي از حروف اصلي آن همزه مي باشد.
– اقسام مهموز:
مهموز الفاء: فعلي است كه فاء الفعلش همزه باشد. مانند: أمَرَ – أكَلَ.
مهموز العين: فعلي است كه عين الفعلش همزه باشد. مانند: سألَ – كَئِبَ.
مهموز اللام: فعلي است كه لام الفعلش همزه باشد. مانند: قَرأ – بَدَأ
————————————————————————————–
اعلال همزه:
1- همزه ساكن: هرگاه همزه ساكن پس از همزه متحرك قرار گيرد، سه حالت رخ مي دهد:
الف) بعد از همزه مضموم، قلب به واو مي شود: أتَيَ ¬ (صيغه1 ماضي مجهول باب افعال): اُءْتِي ¬ اُوتي.
ب) بعد از همزه مفتوح، قلب به الف مي شود: أمَنَ ¬ (صيغه1 ماضي باب افعال): أءْمَنَ ¬ آمَنَ.
ج) بعد از همزه مكسور قلب به ياء مي شود: أمَنَ ¬ (بر وزن اِفعال): إءْمان ¬ إيمان.
2- همزه مفتوح بعد از همزه مضموم ومفتوح به واو تبديل مي شود. مانند: أويدِم كه مصغّر آدم است و أوادِم كه جمع آدم است.
3- همزه فعل مهموز الفاء در باب افتعال به تاء تبديل مي شود. مانند: أخَذَ ¬ (صيغه1 ماضي باب افتعال): إءْتَخَذَ ¬ إتَّخَذَ.
4- از افعالي نظير أكَلَ، أخَذَ، أمَرَ، و … همزه اصلي در صيغه امر بخاطر كثرت استعمال حذف مي شود مانند: كُلْ، خُذْ، مُرْ به جاي: أُوْكُلْ، أُوْخُذْ، أُوْمُرْ.
5- همزه در آخر كلمه بعد از (واو) و (ياء) ساكن، بهتر است به (واو) و (ياء) تبديل شده سپس ادغام صورت گيرد مانند: وضوءٌ ¬ وضوٌّ / نبيءٌ ¬ نبيٌّ
(البته در كلماتي چون سُوْء، شَىْء بهتر است همزه به صورت خود باقي بماند).
6- در مضارع فعل رَأيَ همزه براي تخفيف حتماً بايد حذف شود مانند: رأيَ ¬ يَرْأيُ ¬ يَري.
شيوه نگارش همزه :
1- در ابتداي كلمه، همزه به صورت الف نوشته مي شود. مانند: أكلَ، أخذَ.
2- همزه ساكن در وسط كلمه متناسب با حركت ماقبل نوشته مي شود. (يعني اگر ماقبل آن مضموم باشد، روي واو و اگر ما قبل آن مفتوح باشد، روي الف و اگر ما قبل آن مكسور باشد، روي ياء مي نشيند) مانند: مُؤْمِن / رَأس / ذِئْب.
3- همزه متحرك كه در وسط قرار گرفته و ما قبل آن هم متحرك است بصورت حركت خود نوشته مي شود. مانند: سَأَل / سئيم / لَؤُم.
4- همزه در آخر كلمه و بعد از حرف ساكن بصورت همزه تنها (ء) نوشته مي شود. مانند: شَيْء، جُزْء اما پس از حرف متحرك، به شكل حركت ما قبلش نوشته مي شود مانند: قَرَأَ / صَدِئ / جَرُؤَ.
5-شيوه نگارش همزه در آخر كلمه بعد از الحاق تاء تأنيث:
الف) اگر قبل از همزه، حرف صحيح و ساكن باشد بصورت الف نوشته مي شود مانند: نَشْأة.
ب) اگر قبل از همزه، متحرك باشد متجانس حركت ماقبلش نوشته مي شود مانند: فِئَة، لُؤْلُؤة.
ج) اگر قبل از همزه، حرف عله باشد، متجانس با آن حروف نوشته مي شود: هَيئة، خَطيئة، قَراءة.
نكته: همزه دو گونه است: وصل و قطع.
تعريف:
* همزه وصل آنست كه در ابتداي كلام تلفظ مي شود ولي در وسط كلام تلفظ نمي شود (نوشته مي شود اما خوانده نمي شود) مانند: يا تلميذُ اجْلِسْ.
* همزه قطع آنست كه در تمامي موارد تلفظ مي شود. مانند: يا تلميذُ أكْرِمْ صديقَك.
نكات:
همزه همه اسمها به جز ( اسم، ابن، ابنة، اثنان، اثنتان، امرأة، أيْمُن، أيْمُ، اِسْت) همزه قطع مي باشند.
* همزه فعل ثلاثي و رباعي قطعند و بقيه وصل هستند.
* همزه فعل مضارع قطع است.
* همزه فعل امر مخاطب، وصل است (به جز امر باب اِفعال كه قطع است).
* همزه تمامي حروف بجز الف ولام قطع است.